Derince'deki patlamanın ardından tahıl silolarının patlama riski de gündeme geldi. Kapalı silolarda sıkışan buğday tozunun patlama riski biliniyor ve bu konuda yapılan ciddi araştırmalar mevcut. Araştırmalara göre, tahıl tozu oldukça yanıcıdır. Bu nedenle büyük bir tahıl işleme tesisinde ya da yerel bir çiftliğin tahıl depolama alanında yangın/patlama meydana gelebilir. Tahıl tozu patlamasının gerçekleşmesi için dört temel unsurun mevcut olması gerekir; Önemli oranda biriken toz (yakıt), oksijen, sıkışan tahıl tozu (hapsetme) ve sürtünen metal, elektrik kaçağı, kısa devre, taşıma bantlarının kıvılcımları (tutuşturma kaynağı) bu unsurlar arasında sayılır. İşte, buğday tozu patlaması hakkında bilimsel bilgiler...
Derince'de Toprak Mahsulleri Ofisi'ne (TMO) ait silolardaki patlamanın buğday tozundan kaynaklandığı açıklandı. Buğday tozu patlaması kamuoyunun pek duyduğu ve bildiği bir patlayıcı kaynağı değil. Ancak, buğday tozu dahil tahıl tozlarının patlama riski uzun yıllardır biliniyor. Büylük silolaların patlama riski içerdiğini ilişkin önemli bilimsel çalışmalar var ve bu araştırmalara göre silolarda önemli güvenlik önlemleri alınıyor. Sorularla buğday tozunun hangi konuşallarda patladığına yakından bakalım:
BUĞDAY TOZU PATLAR MI?
Evet. Buğday tozu, belirli şartlar altında patlayıcıdır ve yıkıcı sonuçlara neden olabilir. Silolarda ve büyük depolarda biriken tahıl tozları belirli şartlar oluşursa patlar. Genel olarak tahıl tozları patlayıcı olarak kabul ediliyor. Buğday, yulaf ve mısırdan çıkarılan un, buğday, mısır ve yulaf tozundan farklı patlayıcı enerjiye sahiptir. Mısır nişastası, daha uçucu ve güçlü tahıl ürünlerinden biri olarak kabul edilir, ancak tüm tahıl tozu ve unları çok tehlikeli olarak değerlendirilmektedir.
BUĞDAY TOZU NASIL PATLAR?
Buğday ve tahıl tozlarının patlaması için bazı şartların oluşması gerekir. Bu şartlarda yakıtı, buğday, yulaf, arpa, buğday veya yulaf unu, mısır nişastasından çıkan tozlar oluşturur. Kuru tahıl tozları patlamaya neden olabilir. Patlamada ikinci şart, tahıl tozunun havada asılı kalmasıdır. Bu arada oksijen devreye girer, kapalı bir alandaki toz katmanları, patlama potansiyeli sağlar, normal bir oksijen seviyesi de yanma için gerekli şartları sağlar. Patlama için tozun hapsolması gerekir. Bu durum 3. şartı sağlar. Hapis edilen toz en önemli risktir. Silonun kapalı olması, yeterince havalanmaması, tıkanık bacalar gibi nedenlerle toz iyice hapis olur. Patlama için bu şartların ardından devreye bir tutuşturma kaynağı girer. Taşıyıcılarda aşırı ısınan bir metal, malzeme, silolara sürtünen metaller, patlamaya dayanıklı olmayan bir elektrikli cihazdan kaynaklanan bir elektrik arkı; kısa devre; statik elektrik, çakmak veya yanan sigara; bir öğütücüden metal kıvılcımlar; metalden metale kıvılcımlar; düşen bir alet; yıldırım vb. ateşlemeyi başlatabilir.
BUĞDAY TOZU NEDEN PATLAR?
Araştırmalar patlamaların genelde taşıyıcılardan kaynakladığı gösteriyor. Buğday taşıyan bu sistemlerde rulman veya benzeri parçaların bakımsız olması kıvılcımlara neden olabiliyor. Silolarda yeterli havalandırma yapılmaması, toz filtrelerinin zamanında değiştirilmemesi, toz emme sistemlerindeki yetersizlik de patlama riski yaratıyor. Yetersiz elektrik sistemleri, eski ve bakımsız elektrik hatları da risk yaratıyor.
